(yunanca - νόος və σφαῖρα - kürə) ağıl sferası; sərhədlərində insanın şüurlu fəaliyyətinin inkişafının təyinedici amili kimi dayandığı cəmiyyətlə təbiətin qarşılıqlı təsir sferası. Noosferanın təşəkkülü təbiət proseslərinə dərin təsirdə cəmiyyətin inkişafı ilə bağlı gözləntili olan biosferanın yeni ali təkamül mərhələsidir. Elmi termin kimi noosfera 1920-ci illərdə fransız alimi Eduard Lerua (1870-1954) tərəfindən döriyyəyə çıxarılmış, fransız filosofu Teyyar de Şarden (1881-1955) və rus alimi Vladimir Vernadski (1863-1945) tərəfindən mahiyyət həlqəsini genişləndirmişdir.